Activiteitenarchief

Op deze pagina vindt u een chronologisch overzicht van onze activiteiten in eerdere seizoenen (sinds sep. 2007)

Op 25 september brachten we een bezoek aan het Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven in het Kruisherenklooster van Sint Agatha. In grote getalen welteverstaan. Na de hartelijke ontvangst, met koffie en kloosterkoek in het poortgebouw van het complex, begaven we ons naar de huiskamer van het klooster. Daar praatte onze nieuw benoemde voorzitter, Joep Baltussen, de leden tijdens een ingelaste ledenvergadering bij over de laatste ontwikkelingen van de vereniging. Vier kandidaten waren bereid om plaats te nemen in het bestuur. Stefan Schoofs, Christel Kops, Annoesjka Wintjes en Sanne Peters Rit werden door de leden verwelkomd in het bestuur met een warm applaus.

Na een presentatie over het klooster startte de rondleiding door twee enthousiaste vrijwilligers, die ons rondleidden door het klooster en bij de tentoonstelling boeiende verhalen vertelden over wat er zich in de afgelopen eeuwen heeft afgespeeld. We kunnen terugkijken op een in alle opzichten zeer positieve bijeenkomst!

Op woensdag 11 mei ging Bas Aarts samen met ons op zoek naar de middeleeuwse burcht van Cuijk. Met behulp van archeologische onderzoeken onthulde hij veel informatie over de burcht van de Heren van Cuijk, die in de Middeleeuwen werd verwoest.

Aarts vertelde veel over (motte)burchten uit de wijde regio, zoals Leur, Berg en Dal, Heeswijk-Dinther en ook Boxmeer. Volgens Aarts heeft ook Cuijk naar alle waarschijnlijkheid een dergelijke burcht gekend die gesitueerd was rond de plek waar nu museum Ceuclum is.

Ten slotte vertelde Aarts ook over zijn vermoeden van een oud kasteel in de buurt van Tongelaar in Mill. Hij verraste ons met aanwijzingen voor het bestaan ervan, op basis van hoogtekaarten en toponiemen. Hopelijk kan archeologisch onderzoek dit in de toekomst verder onthullen!

Na de algemene ledenvergadering was het de beurt aan één van de bekendste amateurarcheologen uit de regio, Jan Kusters uit Vianen. Een zeer interessante lezing over archeologische vondsten in het Land van Cuijk gebracht door een enthousiaste en gedreven verteller die met kennis van zaken heel veel wist te vertellen aan de hand van zijn vele vondsten. O.a. In Velp en Grave heeft Jan bijzondere vondsten gedaan op een akker. Door jaren achter elkaar terug te gaan naar plekken waar hij zijn vondsten heeft opgegraven heeft hij o.m. een zeer zeldzame sceatta-munt uit de 7^e/8^e eeuw gevonden.

De vondst van vele muntgewichten geeft aan dat er in het Land van Cuijk ook gouden munten uit verschillende Europese landen in omloop zijn geweest. Goud- en zilversmeden waren in het Land van Cuijk actief. Zij gebruikten de muntgewichten bij de inname van gouden- en/of zilveren munten.
Uit Sint Anthonis werd een unieke muntschat uit de tijd van keizer Postumus 260-268 na Christus gevonden en een Romeinse meloenkraal. Nu te zien in Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.

In Cuijk vond hij de unieke Romeinse munt, denarius 27 voor – 14 na Chr. van keizer Augustus. Cuijk heeft een bijzonder Romeins verleden, waarvan regelmatig unieke bewijzen naar de oppervlakte komen.

Ook hebben we in Cuijk op diverse plaatsen de Romeinse weg d.m.v. boringen/prikken gevonden.
In Sint Anthonis Unieke muntschat uit de tijd van keizer Postumus 260-268 na Christus gevonden en een Romeinse meloenkraal. Nu te zien in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Kortom genoeg stof om nog een keer een lezing te organiseren voor onze leden met Jan. De tijd was eigenlijk te kort. Jan heeft toegezegd om regelmatig een artikel met foto’s en/of tekeningen te publiceren in Merlet; één van de suggesties van een der aanwezigen.
TIP: Zie voor archeologische vondsten per woonplaats op de site: www.portable-antiquities.nl

Wat hadden we het getroffen met het weer voor de excursie naar het Boerenbondsmuseum in Gemert. En wat was het fijn om elkaar weer te ontmoeten bij de ontvangst met koffie en appelgebak.
De voorzitter nam het woord en verwelkomde iedereen.
Na Pierre nam een gids het woord en vertelde deze over het ontstaan van het museum en wat er allemaal te zien is. Hierna kon ieder zijn eigen weg lopen door het Brabantse dorp anno 1900. De kroeg aan het dorpsplein met het winkeltje; één persoon kan dan in de kroeg en het winkeltje zijn! Het wevershuisje met weefgetouwen, de hoefsmid en de smederij en nog veel meer boerderijen en gebouwen met een specifieke bestemming, waaronder de klompenmaker en dorpsschool, waar in een lokaal een bijzondere expositie was van Brabantse poffers, met onderkleding verstopt in lades, zoals rouwkleding die toen gebruikelijk was. Ook kon je met een huifkar of met de goede moordenaar een rit maken door Gemert. Kortom genoeg om een hele middag te verpozen in het prachtige openluchtmuseum.
We hopen natuurlijk dat het een heel goede start is van het nieuwe seizoen.

Na een lange stille periode vanwege de pandemie Corona, zijn we voor het eerst weer met een aantal leden naar de eerste buitenactiviteit geweest van onze Historische Kring.

In Mill werden we opgewacht door de heer K. Mutsaarts van de vereniging “Sporen van de oorlog Mill” en Theo van den Bergh. Om half drie begonnen wij met een mooie enthousiaste kleine groep aan de excursie, die ca. 1 à 1½ uur zou duren, maar gezien het enorme aantal vragen en opmerkingen uiteindelijk uit zou lopen tot bijna 3 uur.

Zonder er een strategisch verslag van te maken, toch een paar zaken vooraf.
Nog voor het begin van de werkelijke oorlog (dreiging en spanning) besloot men (m.n. generaal Reynders) in 1938 met het aanleggen van de Peel-Raamstelling.

Bij Mill werd van de beek langs het Tsaren- c.q. Duitse-lijntje in eerste instantie een tank val gemaakt door de oevers af te graven, echter door geldgebrek en tegenwerking van koningin Wilhelmina kon en wilde generaal Reynders niet verder.
General Winkelman heeft vervolgens de stelling afgemaakt door 50 kazematten te laten bouwen over een lengte van 9 km.
De slag bij Mill werd gevoerd in mei 1940 en speelde zich hoofdzakelijk af langs het defensie kanaal; Peel- Raamstelling. De geschiedenis van de slag van Mill is voor een geïnteresseerde zeker her en der te vinden. Zonder te overdrijven kan men stellen dat op dit kleine stukje Nederland vreselijk geleden is en velen gevallen zijn.
Stel u alleen eens voor: in zo’n kazemat 3 personen op een paar vierkante meter met amper ventilatie: 1 mitrailleurschutter, 1 lader en 1 geweerschutter, het barstte van de kruitdamp, de vijand kortbij en een constante kogelregen op de muren! Dat alleen is al knap beangstigend.

Omdat zowel onze gids alsook vele van onze leden bijzonder goed geïnformeerd waren werd het een leerzame en onderhoudende excursie.
Dat het goed was weer mensen van onze vereniging gezond en wel te zien bleek ook wel uit de plezierige manier van converseren.
Dank aan de organisatoren, gidsen en allen die dit mogelijk maken. Ik heb genoten en kijk uit naar de volgende wandeling.
Nol van Tol

Op 8 februari 2020 organiseerden we in ’t Vertrek in Boxmeer samen met de Nederlandse Genealogische Vereniging de lezing Moord en doodslag op de Mookerheide door ir. Theo van Brunschot, auteur van de historische roman “Noodweer”. Deze zeer boeiende lezing trok maar liefst 100 toehoorders.

Voor de pauze was er vooral aandacht voor het ontstaan van de 80-jarig oorlog. Op 13-04-1574 werd Mook overspoeld door de huurlingen van de graven van Nassau. Zij werden in de val gelokt door Sancho d’Aville op 14-04-1574.

De Slag op de Mookerheide was maar anderhalve dag uit een oorlog die hier tachtig jaar gewoed heeft en hier in onze regio veel strijd heeft gegeven en tot voortdurend oorlogsleed en bittere armoede heeft geleid. Wat weten we eigenlijk van de aanleiding van deze Nederlandse Opstand, van het verloop van de strijd en van het einde van de oorlog wat wel wordt gezien als het begin van Nederland als zelfstandige staat in Europa? Dit alles werd uit de doeken gedaan in deze interessante lezing.

En dan nog de volksverhalen, de legendes die eeuwenlang in de donkere maanden bij het haardvuur doorverteld zijn, van vader op zoon en van moeder op dochter, wat weten we daar nog van?
Typische streeklegendes die voor een deel nog de identiteit bepalen van de dit gebied: de kop van Limburg. De legende Van Kiste Trui, de kapel van de dwaallichtjes en het ontstaan van de legende van het Mookse raampje. Ondanks dat de lichamen van Lodewijk en Hendrik nooit zijn gevonden is er in het protestantse kerkje in Heumen een grafmonument opgericht voor deze twee krijgsheren.

Op 12 oktober, een van de laatste nazomerse dagen, stond er de excursie naar Groeningen gepland.

Als eerste gingen we naar museum ‘van postzegel tot tank‘ bij Tonnie Ebben. Dit kleine oorlogsmuseum van de heer Ebben is ontstaan uit een ‘uit de hand gelopen hobby’. Veel mensen uit de verre omgeving bieden dan ook graag hun oorlogsspulletjes aan.

Aan de buitenkant is niet af te zien hoe groot het museum is. In de kelder onder de schuur keken we onze ogen uit. Het museum is vooral streekgericht. Het overtrof al onze verwachtingen.
Volgend jaar staat er een grote verbouwing gepland zodat er maar liefst 500 vierkante meter bij komt.

De mensen die zich wel opgegeven hebben maar niet zijn gekomen hebben wat gemist. Jammer, ook voor de mensen die afgezegd moesten worden omdat we aan het maximum aantal zaten. Oorlogsspullen zijn nog steeds zeer welkom, dus als u nog wat op de zolder heeft liggen is dit de tijd om te zorgen dat het op een goede plek terecht komt.

Daarna zijn we in de stralende zon naar de St. Anthonius Nicolaas kapel gewandeld. Daar werden we opgewacht door de koster van de kapel en twee dames van de Oude Schoenendoos. Er werd uitleg gegeven over de verbouwingen die de kapel heeft doorstaan. Jammer dat de koster moeilijk verstaanbaar was, maar gelukkig was er Jan Tonies die wat meer uitleg kon geven over de periodes die in de kapel te zien zijn en de gebrandschilderde ramen.
En zo kwam er aan een mooie dag een einde.

Op 19 september, in de week dat 75 jaar geleden Market Garden plaatsvond, was er de lezing van Hans Theunissen.
Toehoorders waren er voldoende in ‘het Wapen van Wanroij’. Meer dan 200 personen hebben geboeid geluisterd naar zijn versie over deze grote slag.
Hij schetste een zeer objectief beeld over de slag bij Arnhem. Het politieke steekspel wat over de ruggen van de bevolking en leger werd gespeeld. De blunders die vooral door onervaren krijgsmacht leiders werden gemaakt. De ‘hoogmoed’ die behoorlijk parten heeft gespeeld. Met als dieptepunt toch wel de slag om de Siegfriedlinie, die 20.000 militairen het leven heeft gekost. Dit schetst een ander beeld dan de beroemde film ‘a bridge to far’ die we allemaal wel kennen.

Er werd ons een zeer interessante avond bezorgd door een begenadigd spreker.

Op een mooie zonnige zaterdagmiddag bezochten we Venray. Het was behoorlijk warm en er speelden op diverse pleinen muziekorkesten.
Hoe gezellig kun je het hebben.

We kwamen bij elkaar in het VVV-gebouw waar 2 gidsen ons ophaalden voor de rondleiding. Tijdens de wandeling kwamen we o.a. voorbij het historisch gemeentehuis, voormalig klooster Jerusalem en het eeuwenoude pand van café de Klokkenluider.
De kerk was ons voornaamste doel. De ‘St. Petrus in de banden’ basiliek, ook wel de parel van de Peel genoemd.

We kregen uitleg bij de kunstschatten van de kerk en de dapperen onder ons konden de toren beklimmen waar hen een schitterend uitzicht stond te wachten.

Zaterdag 18 mei 2019 ging de jaarlijkse excursie naar Moers.
Na genoten te hebben van ‘Kaffee mit Kuchen’ wandelden we naar het Grafschafter Museum in het Moerser Schloss, waar we met een enthousiaste gids een rondleiding hadden en we hoorden over de rijke geschiedenis van Moers, een stad die met name in de 80-jarige oorlog nauwe banden had met onze prins Maurits van Oranje, die gravin Walburgis van Nieuwenaar-Moers met zijn leger kwam helpen om de stad van de Spanjaarden te bevrijden. Het was een zonnige dag en daardoor was de wandeling met gids Anne-Rose Fusenig door het park van het Schloss een aangename activiteit. Zij vertelde over de vele bijzondere en exotische bomen, die voor een deel stammen uit het begin van het park in 1836.

Het was genieten van een bijzondere atmosfeer en zij vertelde vele aparte zaken over de ruim 200 jaar oude bomen en de waarde en betekenis voor de mensen. Erg interessant.
Daarna lunchten we in het nabijgelegen Café Mehrhoff, maar deze horecazaak raden we u niet aan bij een bezoek aan Moers!
Rond half drie stond Anne-Rose Fusenig met haar zoon Jürgen in klederdracht klaar voor een historische rondleiding door Moers.

Zij vertelden over de vestingwerken van de stad die met name tot stand gekomen zijn door prins Maurits van Oranje en Simon Stevin, die in dienst van Maurits, zich ontwikkelde tot een militair ingenieur en in die tijd vooral zijn brood verdiende met het ontwerpen van vestingen en het perfectioneren van de logistiek van het leger te velde en dat kwam uitermate goed van pas toen Maurits hulp werd ingeroepen bij de verdediging van de stad. Erg interessant hoe de gidsen tijdens de wandeling de relatie legden tussen historie en het huidige aanzien van Moers. Met trots vertelde Anne-Rose over de inbreng van de Hollandse invloeden en daarmee kwam, na een drankje op het terras, een einde aan een gezellige en geslaagde excursie met dank aan organisator.

Mia van Tol.
Nooit in Moers geweest? Dan is het best een aanrader.

Lezing door René van Hoften over internationale bendes in ’t Lagerhuis in Mill.
Zijn lezing ging over internationale roversbenden in en rond Nijmegen (1740-1810), in het grensgebied ‘baldouwers’ genoemd, of te wel platte criminelen met een verhaal. In de stad waren het ‘knevelaars’ of ‘beurssnijders’. Na de uitleg wat voor mensen er in deze bendes zaten en hoe ze vaak tot stand kwamen was het de beurt aan de toentertijd gebruikelijke straffen. Deze werden uitgesproken bij de Blauwe steen. Zo was er het tuchthuis ook wel Rasphuis genoemd (voor brandhout) het schandraam vergelijkbaar met de schandpaal en natuurlijk het radbraken in 7 slagen.
De Bossche bende en de Bokkenrijders kregen ook nog aandacht.
Het was vooral ook door de interactie die er ontstond tussen spreker en publiek een leerzame maar ook een vermakelijke avond. Ook de spreker genoot duidelijk van deze lezing.

Algemene ledenvergadering in Beugen. Na de algemene ledenvergadering volgde een lezing van Martin Cuppen over iets waar we dagelijks mee te maken hebben het Nederlandse bankbiljet 1814-2002

We kregen eerst uitleg over het maken van papier, vervolgens over hoe ons papiergeld gemaakt werd. Tot ca.1800 werd het papier handgeschept. Dit papier kende wel een watermerk, dat stelde de Sol Justitiea Illustra Nos voor (Zonne der gerechtigheid verlicht ons). Bankbiljetten kregen een naam bv. ‘het Roodborstje’ voor 1000 gulden van 1814 met het Gunningh watermerk. Het waren in feite garantiebrieven die stonden voor een bepaalde waarde.

Ook watermerken veranderden in de loop van de tijd. In 1859 tot 1921 kenden we de Nuesser gravure van 1000 gulden. Tevens was dit het laatste handgeschept papier.
Vanaf 1922 kwam het eerste machinale papier, gedrukt door Joh. Enschedé. Het nieuwe geld kregen namen als Grietje Seel (1000 gulden) Willem van Oranje (25 gulden), Prins Maurits (40 gulden) en Zeeuws meisje (10 gulden). De namen die we kenden tot het eurotijdperk waren ‘Rooie rug’, ‘Joetje’ etc. kwamen uit het Yiddisch voort.

Op donderdag 28 februari 2019 hield de heer Paul van Peteghem een lezing naar aanleiding van de 450ste herdenking van ’80 jaar oorlog’ en de geboorte van Nederland. Bij deze gelegenheid werden Cuijk en het Land van Cuijk nergens vermeld in 2018 noch in het boek, de krant en de zeven documentaires. Klopte het wel dat ons gebied er niets mee te maken had?
Paul van Peteghem toonde aan dat Land van Cuijk wel degelijk hierin betrokken was. In het eerste deel werd de voorgeschiedenis van de ‘Tachtigjarige oorlog’ behandeld. Zonder deze inleiding was het verschil in de oorlogsomstandigheden en de manier om daarop te reageren voor de bevolking in Cuijk niet goed te begrijpen.
In het tweede deel stond de ‘Tachtigjarige oorlog’ zelf centraal. Hoe fijn verliep de strijd voor het westen van de Republiek der VII Provinciën? Wat kreeg het oosten van Staats-Brabant en vooral het gebied van ‘de stad Grave en het Land van Cuijk’ te verduren?
Op deze vragen gaf de heer van Peteghem antwoorden met behulp van een PowerPoint presentatie.

20 Januari 2019: lezing over kaarten van Brabant door Mathieu Fransen.
De eerste kaarten van Brabant dateren van begin 16e eeuw. Verder terug in de tijd zien we Brabant bij de verdeling van het rijk van Karel de Grote ontstaan vanuit het Graafschap Leuven en zo verder uitgroeien door huwelijken en veroveringen tot het Hertogdom Brabant.

Bekende vroege kaartmakers zijn Jacob van Deventer, Christiaan Butken en Christian Sgrooten. Na de 16e is er een sterke ontwikkeling in het uitkomen van kaarten. Kennis van de landmeettechnieken verspreid zich dan in Europa, de boekdrukkunst geeft veel meer mogelijkheden met de houtsneden en de houten en loden letters. In de eeuwen daarna gaat men steeds meer over op kopergravures, waardoor grotere aantallen scherpe afdrukken kunnen worden gemaakt.

Ook gaf de spreker uitleg over hoe je naar kaarten moet kijken. Afhankelijk van de opdrachtgever zijn verschillende versies gemaakt. Gedeelten van de kaart werden geretoucheerd en opnieuw ingetekend. Het is belangrijk om de verschillende versies naast elkaar te leggen. Plaatsen verschijnen en verdwijnen en staan ineens op een andere plaats. Vanaf 1700 zien we op steeds meer kaarten wegen verschijnen en worden de details groter. Jammer dat in de lezing geen kaarten uit onze regio aan de orde kwamen. De lezing ging vooral over het Brabant van de andere kant van de Peel.
Voor geïnteresseerden in kaarten was het een interessante en leerzame lezing.

Kersttijd, deze keer hadden we een combinatie gemaakt van een lezing en tentoonstelling.
Als 1e presenteerde Kees Thijssen met behulp van een PowerPoint presentatie een uitleg over de geschiedenis van het ontstaan van de kerststal.
Hij liet de langzame veranderingen en de verschillende tradities van diverse landen zien.
Daarna vertelde Kees hoe hij tot het verzamelen was gekomen en de collectie steeds verder is uitgebreid en nog steeds groeit.

Na de koffie met kerststol togen we naar de Petrus Basiliek waar slechts een klein gedeelte van zijn verzameling te zien was. Hij heeft er nl. meer dan 2200.
In de kerk zelf was veel te zien, o.a. De grote kerststal waar ook enkele historische gebouwen van Boxmeer in miniatuur bij staan. Ook hier zorgt Kees met enkele vaste vrijwilligers voor.
In de vitrines waren ook kerstallen in miniatuur en zeldzame objecten te zien.
Daarna in de Crypte de grote tentoonstelling, zijn grote trots een ezel met een zwangere Maria erop.
Voor velen waren de 2 uurtjes die ervoor uitgetrokken waren tekort om zoveel te zien.

Interessante lezing archeologische vondsten op en nabij de Laarakker Haps.
Op 21 november was Tom Hos van Econsultancy te gast in zaal ‘De Posthoorn’ in Haps om als projectleider te vertellen over de opgravingen gedaan op bedrijventerrein Laarakker A73 in Haps in de periode februari 2017 tot augustus 2018.
Deskundig en gedreven vertelde hij over de vondsten gedaan op:

• Bedrijventerrein Laarakker
• De relatie met Kamps veld
• De locatie waar de komomleiding Haps is gerealiseerd

De hoge rug van Laarakker is in het verleden een gunstige locatie geweest voor bewoning, met aanwezigheid van vruchtbaar rivierzand. Vooral haardkruiken, vuursteen, natuursteen en verbrand bot werden gelokaliseerd om de komende tijd aan een nader onderzoek onderworpen te worden.
Sporen zijn aangetroffen van oost/west gelegen huizen (6,5 x 3,5m) in het Neolithicum. Ook klokbekergraven werden opgespoord bij huizen. Aangenomen wordt dat na 500-600 v.Chr. de bewoning hier ophield. Wel is duidelijk geworden dat er een duidelijke relatie is tussen bewoning op het eerder opgegraven Kamps veld en Laarakker.
Onder het tracé van komomleiding Haps zijn vooral sporen uit het Romeinse verleden aangetroffen.
Erg interessant en Tom Hos beloofde terug te komen als de archeologische onderzoeksresultaten bekend zijn.

Voor een publiek van maar liefst ca. 80 personen vertelde Theo Seijs met hulp van Tiemen van Kampen over zijn onderzoek naar het Jodendom in het land van Cuijk.
Het Land van Cuijk (van Maashees tot en met Grave) alsmede Noord Limburg Gennep en c.a. zijn door de eeuwen heen met de Hertogdommen van Gelderen en Kleef op velerlei gebied verbonden geweest. Deze streek werd tijdens de oorlogen door zijn overwinnaars verdeeld of weer samen gevoegd. Echter hun bewoners trokken zich van deze nieuwe grenzen weinig aan. De natuurlijke grenzen van Peel, Maas en Rijn waren hun bondgenoten en men kon hier redelijk veilig rondreizen zonder door de dan heersende overheid gecontroleerd te kunnen worden.
Zij spraken ‘één taal’ in een streek waar het Vlaams, Hollands, Gelders en Kleefs in een smeltkroes samen kwamen. Door de Pruisische invloed kreeg echter de verduitsing in het Nieder-Rheinische de overhand.

Dit was voor o.a. Joodse families een reden om zich aan de andere kant van deze nieuwe Pruisische grens in het Land van Cuijk te vestigen. Echter ‘elk voordeel heeft zijn nadeel’ want door haar geïsoleerde ligging is deze gemeenschap nooit groot geworden. In elke gemeente was er in dat dorp slechts voor een enkele Joodse familie bestaansrecht en werd daar getolereerd om met andere geloofsgenoten samen te wonen en te leven.
Met name de bekende Boxmeerse families Lion, Louis de Wijze (de laatst begraven Jood op het Joods kerkhof in Vierlingsbeek), Cohen en de families van Meer en Andriesse uit Cuijk kwamen aan bod. Ook leerden we het ezelsbruggetje hoe we het geboortejaar in het Hebreeuws konden berekenen. Bij bv. het jaartal 5665 tel je 12 (maanden) x 30 (dagen) = 360. Omdat een week 7 dagen heeft plaatst men er als 2e cijfer een 7 tussen. Resultaat: 3760. Tenslotte 5665 – 3760 = 1905.
Natuurlijk kwam ook het beladen onderwerp van de deportatie van deze mensen aan bod in de 2e wereldoorlog. Waar werden ze heen gebracht of waar hebben ze ondergedoken gezeten?
Een prachtige avond gebracht door een bevlogen spreker die met veel enthousiasme ons deelgenoot heeft gemaakt van hun onderzoek.

Op deze dag zijn we het nieuwe seizoen begonnen met een excursie naar Kleef.
Onder een mooi najaarszonnetje werden we opgewacht door Martin van Mensvoort bij de parkeerplaats van de Tiergarten net tegenover de schitterende tuinen die door Maurits van Nassau in het midden van de 17e eeuw zijn aangelegd. Daar staat ook het Kurhaus van Kleve, symbool van de derde bloeiperiode van de stad als kuuroord voor het 19e eeuwse chique uit Duitsland en Nederland en het bijbehorende 19e eeuwse park. Helaas moesten we onze wandeling daar staken omdat het ook een geliefde locatie voor huwelijksfoto’s is.

Het 2e deel van de excursie bestond uit een wandeling naar de Klever Berg met daarop de Zwanenburcht. Hier werd ons de sage verteld waarom de stad Kleve ook wel Zwanenstad genoemd wordt. Maar ook het verhaal over Anna van Kleef de 4e vrouw van Hendrik VIII van Groot Britanië.

Onherroepelijk trad ook hier na de bloei het verval in. Een tweede bloeiperiode volgde in de 17e eeuw door toedoen van een bekende: Maurits van Nassau-Siegen (Mauritshuis, Den Haag) wiens opa de broer was van Willem van Oranje. Later, in de Franse tijd, werd het kasteel kazerne en raakte in verval. Uiteindelijk is de huidige bestemming gevonden: Paleis van Justitie.
We wandelden door het centrum waar vrijwel uitsluitend naoorlogse bouw te zien was. Langs de plek waar de vroegere synagoge was. Maar de verhalen zijn er nog steeds.
Kleve is zwaar gebombardeerd in oktober 1944. Er is een grote begraafplaats van soldaten, dwangarbeiders en bewoners van Kleve tussen Nütterden en Donsbrüggen even voor de stad Kleve. Hier zijn de graven van ca. 2800 mensen. Langs de Elsabrunnen (fontein) met uitleg van de betekenis hiervan namen we afscheid van onze gids.

Klokslag 8.00 uur vertrokken we met een mager zonnetje richting Hattem. Maar toen we Hattem naderden was de zon inmiddels goed doorgebroken en konden we op het terras van Grand Café Restaurant Banka gaan genieten van de heerlijke koffie met gebak.
Hattem kennen we vooral van het Anton Pieckmuseum en het Nederlands Broodmuseum.
Met twee gidsen gingen we op stap. Hattem, zoals we Hattem nog niet kenden, de verhalen achter de prachtige gevels, het verhaal hoe Hattem aan zijn naam kwam en de gebruiken van Hattem.
Na deze rondleiding was er een uitgebreide lunch in buffetvorm in restaurant Banka.

Daarna reisden we door naar Zwolle, waar we onder leiding van twee gidsen wandelden van de Sassenpoort naar het Vrouwenhuis.
We kwamen langs de Fundatie met zijn beroemde c.q. beruchte ei op het dak van het monumentale pand. Dit museum is in vroeger tijden een gerechtsgebouw geweest. Tijdens de wandeling richting Sassenpoort werden we gewezen op de diverse gevels en het ontstaan van Zwolle als Hanzestad. De Sassenpoort was een historisch verdedigingsgebouw. De gaten waar de hete pek ed. naar beneden werden gegooid zijn duidelijk zichtbaar. In de Sassenpoort was er op de 1e verdieping een overzichtstentoonstelling over het ontstaan van Zwolle, en de “luxe” gevangenis. Degene die wat minder goed ter been waren konden op deze etage uitrusten en wie verder wilde, kon via een wenteltrap naar de bovenste etages. Van de 2e etage is een trouw locatie gemaakt, die etage wordt ook wel de Cuypers etage genoemd; met de gevangenis voor het gepeupel met het “gemak”.
Vooral op de 3e etage was een fantastisch uitzicht over Zwolle.
De ruimtes zijn zo groot dat deze wel nooit gevuld zullen worden.
We wandelen door het centrum naar het Vrouwenhuis gesticht door de welgestelde Aleida Greve (1670-1742), die wat voor de arme bejaarde vrouwen wilde doen.
Ze moesten wel van onbesproken gedrag zijn, dit was de belangrijkste eis om er te kunnen komen wonen. Van de Regentenkamer uit 1680 tot een kamer die nog ingericht was zoals een bewoonster hem had achtergelaten in ca. 1980. De was en verstel kamer met boven in, het dienstbode bed. De bijzondere interieurs vertegenwoordigen 3 eeuwen. Vanaf de stichtingsdatum 1742 tot 1984 heeft het deze functie vervuld. Het huis wordt nu nog bewoond door 6 dames. Maar heeft vooral museale waarde.
Na het afscheid in het Vrouwenhuis konden we nog van een drankje nagenieten op een van de vele terrassen in de mooie stad Zwolle. Om 19 uur stonden we moe maar voldaan weer in Cuijk op de Markt.

Op de mooie zonnige zaterdag in mei werden we verwelkomd door Jos Janssen in de Fad.
Hij vertelde eerst hoe de FAD (Foto Archief Dienst) is ontstaan. De prachtig verbouwde oude leerlooierij heeft een keur aan foto’s van het oude Cuijk.
De vitrines zijn gevuld met een stukje geschiedenis van de industrieën die Cuijk door de jaren heen heeft gehad en die Cuijk groot hebben gemaakt.
De FAD heeft onlangs een drastische verbouwing ondergaan en er is een nieuwe tentoonstelling. Na het bezoek aan de FAD liepen we door de beelden- en heemtuin, die beide onlangs heropend zijn. Met dit mooie weer was dat een korte maar fijne wandeling.

In museum Ceuclum werden we ontvangen door dhr. Daniëls die een introductie gaf over het ontstaan van het museum, met daarna was er een rondleiding in Museum Ceuclum met voor de liefhebber het beklimmen van de toren. De versnapering bij de Looierij was zeer welkom.

Donderdagavond 19 april gingen we met Jan Tonies terug naar de vijftiger en zestiger jaren. Hij vertelde uitvoerig en op humoristische wijze over het ontstaan van de verkennerij en over de oprichter Robert Baden-Powell. Hij was luitenant-generaal in het Britse leger en de grondlegger van de verkennerij, dat nu, op een aan onze tijd aangepaste wijze, is opgevolgd door scouting.
Naast historische wetenswaardigheden over de oprichter en de verkennerij zelf, vertelde Jan aan de hand van zijn vroegere ervaringen als verkenner en later hopman bij scouting Sint Anthonis hoe binnen de verkennerij de hiërarchie was, welke gebruiken men had en hoe yells en ook Maleise liedjes, via oud-militairen, toppers waren tijdens bijeenkomsten en survivaltochten.
Met zijn vertellingen over tochten naar de Ardennen, de Eifel en het Nuenen van Vincent van Gogh, wist hij de geïnteresseerden mee terug te nemen naar de sfeer en romantiek van die ‘ondernemingen’.
Kortom: boeiend, interessant en vooral ook humoristisch.

Presentatie ‘Sintunnisse woordenboek’

Voorafgaande aan de lezing presenteerde Jan Tonies het ‘Sintunnise woordenboek’, een standaardwerk van het plaatselijke dialect, waaraan 12 jaar is gewerkt en heeft geleid tot de beschrijving van met name de uitspraak van zo’n 10.000 woorden met daarnaast uitdrukkingen en gezegden die vooral vroeger vaak gebruikt werden.
Prachtig dat het dialect zo is vastgelegd door enkele dialectkenners uit dit dorp en daarmee is het min of meer een standaardwerk van het dialect gesproken in Sint Anthonis, maar ook in het Land van Cuijk, hoewel zelfs binnen deze regio weer aanmerkelijk verschillende nuances worden gesproken. Meer info: http://www.heemkundesinttunnis.nl

Op 21 maart na de jaarvergadering vertelde Henk Hermans over “Nutricia “de min van Nederland”.
Henk heeft het archief van FAD doorgespit om aan de hand van veel beeldmateriaal van Lacto / Nutricia het ontstaan en de geschiedenis van dit bedrijf te kunnen tonen.
De lezing was verdeeld in 3 blokken nl. van de oprichting in 1916 tot 1924, van 1924 tot 1945 en van 1945 tot heden.
Tenslotte volgde nog de verhuizing van Cuijk naar de nieuwe fabriek op bedrijventerrein Laarakker A73 in Haps.
Wat vooral duidelijk naar voren kwam is dat Nutricia een zeer vooruitstrevend bedrijf was voor haar tijd. In een tijd waar hygiëne nog op een laag pitje stond stelde het bedrijf al hoge eisen aan de melkleveranties en het productieproces.
Een interessante lezing ook gezien vanuit het perspectief van een historisch en industrieel Cuijk, waarvoor hartelijk dank.

8 Februari was de lezing van professor dr. Lotte Jensen in zaal de Bond, dit was naar aanleiding van het verschijnen van haar laatste boek “Vieren van Vrede”.
De lezing over het ontstaan van de Nederlandse identiteit begon in het heden. Niet zo gek natuurlijk omdat dit op het moment “het” politieke speerpunt is van de meeste politieke partijen.
Historici twisten dan ook volop over de vraag hoe oud nationale identiteiten precies zijn. Vredesgeschriften vormen een belangrijke bron om daar meer zicht op te krijgen.
Via de diverse vredesgeschriften vanaf de vrede van Munster en het congres van Wenen was de cirkel weer rond en belanden we uiteindelijk weer in het heden.
Een boeiende lezing die weer eens duidelijk maakt dat je om het heden te kunnen begrijpen ook van de geschiedenis meer moet weten.

In samenwerking met de Genealogische Vereniging hadden we op 14 januari 2018 de lezing over de TV-serie “Verborgen verleden“.
Jan van Holsteyn, eindredacteur van het NTR televisieprogramma Verborgen verleden, vertelde over de totstandkoming van dit programma.

Hoe wordt een hoofdpersoon gekozen?
– Waarom altijd een ‘Bekende Nederlander’?
– Welk onderzoek ligt aan de basis van het programma?
– Hoe wordt dit onderzoek omgezet in een televisieprogramma?
– Welke factoren bepalen het succes van het programma?

Aan de hand van beelden van de opnames met Maurice de Hond liet hij de opbouw van het programma zien. Zo vertelde hij dat in de 1e scene altijd al alle “clous” te horen zijn. Ook kwam aan bod wat er met de mensen gebeurde na de opnames.
Na de pauze kreeg het publiek een sneak preview van een aflevering van Verborgen verleden met Irene Moors, die nog niet op tv uitgezonden was.

Het was even spannend met de weersomstandigheden, maar op 13 december was de kerstlezing over het ontstaan van kerst-versieringen door Egbert Dikken in een sfeervol aangeklede zaal in ’t Lagerhuis.
In de lezing liet hij zien hoe hij aan de objecten is gekomen en op welke wijze hij begonnen was om de geschiedenis van de kerst-versieringen uit te zoeken.
Al zijn verworven kennis werd samengevat in drie delen “Kerstversiering uit de oude doos”. In het laatste deel het onderzoek naar het ontstaan van de kerstbal.
Tijdens de lezing, vergezeld van tientallen prachtige beelden, werd ingegaan op antieke en oude kerstversieringen. Is een kerstbal beneden open en is het geen beschadiging dan heeft men waarschijnlijk te maken met een oude kerstbal. Veel kerstversieringen van vroeger werden herkend.
De lezing was interessant en weer een geheel andere manier om naar de historie te kijken.

Op 25 oktober verzorgde Ton Spamer een lezing in zaal ’t Lagerhuis in Mill titel: “Levend heidendom in een Christelijk Europa”. Al eerder was Ton onze gast en hij maakte er een wervelende presentatie van. Aan de hand van schitterende beelden nam hij de aanwezigen mee op reis door 6000 jaar magie en mysterie in Europa, want christelijke gebruiken zijn vaak doordrenkt met iets magisch. Aan de hand van zijn bevlogen verhaal gaf hij een indruk hoe christelijk Europa in de loop van vele honderden jaren was. Een geslaagde lezing door een boeiende spreker.

De kleine excursie: met een bezoek aan de Sint Stevenskerk in Nijmegen.
Rond 14.30 uur, na eerst koffie of thee gedronken te hebben, waren we met 30 personen in de zuiderzaal verenigd om naar de inleiding te luisteren. Deze zaal was in de jaren zestig van de vorige eeuw volledig gerestaureerd.

Vervolgens betraden we het middenschip van de kerk waar we boven op een pilaar een gebeeldhouwde kat ontdekten, twee glas-in-loodramen van de Brabantse kunstenaar Marc Mulders zagen en ons vergaapten aan het achttal prachtige kroonluchters uit de periode rond 1640. Een verrassing vormde de fresco’s in de nog gedeeltelijke originele Heilige Grafkapel waar, ondanks protestantse verwijderingsbezigheden, een aantal oude fresco’s redelijk zichtbaar waren met o.a. een Laatste Oordeel. Via de graftombe van Catharina van Bourbon die haar zoon Karel van Gelre in 1512 in de kerk had laten zetten, kwamen we in de historische grafkelder terecht met haar lijkkist en de muurschildering met het wapen en grafschrift van de hertogin. Weer op de begane grond teruggekomen liet een van de deelnemers als slot een kaars ontbranden in een van de neergelaten prachtige kroonluchters die daarna weer gedoofd diende te worden, waarbij overigens de aloude misdienaars-kwaliteiten nog niet verleerd bleken te zijn, als afsluiting van een interessante rondleiding in de Sint Stevenskerk.

13 mei brachten we een bezoek aan Horst. Dit was een gecombineerde excursie van het Koperslagersmuseum en Museum de Kantfabriek.

Als eerste was het Koperslagersmuseum aan de beurt.
Een indrukwekkende verzameling koperen voorwerpen herbergt dit museum. Mevr. Van de Beelen begon met een uitgebreide uitleg over het ontstaan van koper en aan de hand van voorbeelden liet ze het proces zien hoe het koper wordt geslagen.
Zo zag je dat van een schijf koper een koperen kom ontstond. Van buiten lijkt het heel klein maar de hoeveelheid van objecten is overweldigend. De objecten komen uit de 17^e eeuw tot nu. Door middel van een ‘speurtocht’ werd je het museum rondgeleid. Met andere ogen kijken we voortaan tegen koper aan.

Daar na liepen we door een zonnig Horst naar het Kantmuseum waar koffie met vlaai werd geserveerd in de Kant-ine. Met de gids gingen we de ‘Kantfabriek’ in. Museum de Kantfabriek in Horst is de enige locatie in Nederland waar nog machinaal kant wordt geproduceerd.
Er werden enkele machines aangezet zodat je ook het lawaai hoorde waarin de mensen in die tijd moesten werken.
Het principe van kantklossen werd uitgelegd aan de hand van een simpel patroontje. Dankzij de herintroductie van het ambacht van technisch patroneur dit jaar, is Museum de Kant-fabriek in Horst nu ook de enige locatie in Europa waar nieuwe kantpatronen op kleine schaal kunnen worden vervaardigd. Museum de Kantfabriek in Horst laat tevens de geschiedenis van textiel-nijverheid en industrie in de regio Horst zien.
Beide musea zijn het zeer de moeite waard om een bezoek te brengen.

Op 15 maart is de algemene ledenvergadering gehouden. Deze werd besloten met een lezing door ons lid Gerard Kusters over politiewerk in de naoorlogse jaren.
Oud politiecommandant Gerard Kusters is 22 jaar geleden gestopt met werken. Met de tijd die hij daardoor kreeg kon hij enkele oude boeken over politieoptredens tijdens de na-oorlogsjaren door lezen.
De verschillen tussen 17^e en 18^e eeuw en de na-oorlogsjaren zijn even groot als de jaren 50 en het heden. Maar het oplossingspercentage lag wel stukken hoger. De ‘misdaden’ liepen uiteen van diefstal van vee, konijnen voor de kerst, textielpunten maar ook wel moord.
Wat vooral indruk maakt is dat een veertje van een hoed bij de rechtmatige eigenaar terug werd bezorgd. En zo kregen we een aardig kijkje in de keuken van de toenmalige politie.

Op woensdag 15 februari waren we te gast in Sint-Anna in Boxmeer voor een interessante lezing over graaf Johan Baptist door onze vroegere voorzitter Herman-Jan van Cuijk.
‘Het merckwaerdige leven van een dolle graaf’ werd aan de hand van vele illustraties geschilderd voor een goed gevulde zaal. Maar was het nu echt een dolle graaf? Johan Baptist – laatste Heer van Boxmeer – wordt in de geschiedenis getypeerd als een gewelddadig persoon, een ‘dolle man’.
Deze typering vond echter pas plaats een kleine 70 jaar na zijn dood en in daaropvolgende jaren werd deze negatieve typering alsmaar aangedikt.

Vele kostelijke anekdotes werden in de loop der jaren over Graaf Johan Baptist verteld, maar de vraag was of dit allemaal op waarheid berustte?
Gedurende 25 jaar leefde hij in gevangenschap, een periode waarin hij regelmatig overgeplaatst werd, omdat men bang was dat hij bevrijd zou worden. Intriges en omkoperij lagen er aan ten grondslag; toch weigerde hij om afstandsverklaringen te ondertekenen. ‘Als men al nog niet gek was, dan werd men het wel!’ Toch stierf Johan Baptist, 53 jaar oud, ongebroken in Haigerloch en werd in de kapel daar begraven.

Twintig dichters uit alle delen van de provincie Noord-Brabant stonden zaterdag 17 december in Boxmeer in de finale van de wedstrijd om het mooiste Brabants Kerstgedicht 2016. Dit was de laatste keer onder de vleugels van Historische Kring land van Cuijk. De finale had plaats in de zaal van hotel-restaurant ’t Vertrek in Boxmeer. De kerstgedichten van de twintig finalisten werden door een vakkundige jury beoordeeld.
Riek Janssen uit Westerbeek werd beloond met de 1e prijs, de 2e prijs was voor Marian Verberkt en Piet Snijders mocht de 3e prijs en tevens de deelnemersprijs in ontvangst nemen.
De presentatie was wederom in de zeer deskundige handen van Mientje Wever.

Op 14 december was de lezing van Sint Maarten tot Maria Lichtmis in een feestelijk versierde zaal van het Lagerhuis te Mill.
Ton Spamer vertelde op een boeiende manier hoe men vanouds een groot aantal kerkelijke feesten vierde: St. Maarten, Sint-Nicolaas, St. Lucia, St. Thomas, Kerstmis, Driekoningen, St. Brigitta en tenslotte Maria Lichtmis. De ’40 dagen periode’ kwam ook aan bod. In onze tijd is daarvan alleen Kerstmis en in mindere mate Driekoningen overgebleven als een dag met een religieuze lading. Van de overige heiligen weet vrijwel niemand nog iets af. Al die feesten hadden een voor-christelijke achtergrond waarbij het paard of een bijzonder gevormd broodbaksel vaak een bijzondere rol speelde. In Frankrijk en Engeland kende men het Feest der Dwazen, waarbij de gezagsverhoudingen werden omgekeerd, kinderen het voor het zeggen hadden en zelfs bisschop konden worden. In onze streken kwam dat voor op Onnozele Kinderen en Driekoningen en vroeger ook op St. Thomas. De daarbij behorende gebruiken bleven in stand ook toen men die achtergrond niet meer kende. Onze schilders uit de Gouden Eeuw hebben veel daarvan op het linnen doek vastgelegd.

Op 24 november gaf ons lid Cor Verberk de lezing over de boekenserie “Alle Minse van …….“.
Maar op de eerste plaats werd hij natuurlijk gefeliciteerd door de voorzitter met het winnen van de Cultuurprijs van de gemeente St. Anthonis ’t Pêrd met een zeer toepasselijke attentie.

Daarna gaf hij een uiteenzetting hoe de serie “Alle Minse van …..” tot stand is gekomen.
Er werd gestart met Alle Minse van Oploo, gevolgd door Alle Minse van de Sambeekse Hoek.
Vervolgens ging de rest van de lezing over Alle Minse van d’n Twist, het latere Westerbeek. Er werd uitgebreid stilgestaan bij de geschiedenis en het ontstaan van dit kleine Peeldorp.
Hij verhaalde over de eerste pioniers, waar ze vandaan kwamen. Ook waren er een groot aantal oude foto’s van de eerste bewoners en van hun boerderijen De komst van de eerste middenstand, het eigen melkfabriekje, de bouw van een kerk en een eigen school, de perikelen met de hoofden van de school.

Jammer dat de opkomst wat achterbleef, want het was ook voor mensen die niet uit die streek komen een interessante lezing.
Maar de mensen die er waren hebben genoten van de mooie lezing door meesterverteller Cor.

De excursie naar het Kruisherenklooster van St Agatha voor de tentoonstelling over 200 jaar leven en werk van Don Bosco was eigenlijk meer een lezing dan excursie.

We werden ontvangen met koffie/thee en koek waarna we naar een zaal gingen in het klooster.
Drie paters Salesianen vertelden over de geschiedenis van Don Bosco, wie was hij en hoe kwam hij tot zijn methode van opvoeding. Ook kwamen hun eigen ervaringen als docent en begeleider aan bod.
Na deze lezing was er gelegenheid om de tentoonstelling te bezoeken.

Het was een heel andere zondagmiddag dan we hadden verwacht maar daarom niet minder interessant.
Diverse leden hadden dan ook de opmerking gemaakt dat de tentoonstelling meer een toevoeging was op de lezing.

Op zaterdag 11 juni 2016 reisden we af naar het mooie Schloss Dyck in Jüchen, een reis van ca. 100 km. Het kasteel was het centrum van de rijksheerlijkheid Dyck. Na het nuttigen van de inmiddels gebruikelijke koffie en gebak werden we in twee groepen verdeeld. De rondleiding begon bij de ontvangstzalen van het kasteel. Na de bezichtiging van het binnenste van het kasteel werden we rondgeleid in de omvangrijke ‘Botanische Garten’. Deze is prachtig aangelegd door de bekende Engelse tuinarchitect Thomas Blaiky.

Na de rondleiding in deze prachtige tuin en de “groene” lunch togen we naar de Altstad van Düsseldorf.
Daar werden we opgewacht door twee gidsen, die ons het mooie Düsseldorf lieten zien. Helaas viel er erg veel weg door de versierselen van het EK voetballen.
Goede reden om nog een keer deze mooie Altstad te bezoeken.
Na de rondleiding was er nog tijd om een terrasje te pakken waarna we moe maar voldaan naar huis vertrokken.
Dit was de laatste excursie die door Henk Hermans werd georganiseerd. Volgend jaar mag een ander bestuurslid gaan proberen om de excursie in goede banen te leiden.
Henk bedankt voor de mooie excursies van de afgelopen jaren.

Op 21 mei stond de excursie naar Plô op de agenda.
Om ongeveer 14.00 uur werden we verwacht in de grote zaal van het gemeenschapshuis “De Oude Heerlijkheid”, Grotestraat 12 in Oploo.

Onder het genot van een kopje koffie/thee kon om 14.15 uur Martien Mahler een inleiding gaan houden met behulp van kaarten, tekeningen en foto’s over de geschiedenis van Oploo.
Omstreeks 15.30 uur ging het gezelschap gezamenlijk een bezoek brengen aan de plaats van het helaas verdwenen kasteel van Oploo en de parochiekerk Sint Matthias waar Martien Mahler een toelichting heeft gegeven.
Vervolgens bezochten we de Watermolen, waar molenaar Jan van Riet de uitleg gaf, de standerdmolen “De Korenbloem” hebben we laten vervallen in verband met het late tijdstip.
Vervolgen werden we ontvangen in de Heemschuur van de heemkundevereniging De Heerlyckheit Plo waar Cor Verberk een rondleiding gaf en vertelde over het ontstaan van de Heemschuur.

Mede door het prachtige weer een mooie excursie.

Op deze dag was René Klaassen de spreker van de laatste lezing van dit seizoen.
Titel van de lezing was “Een stoere, nooit wank’lende reus – de geschiedenis van de ruim 500-jarige Sint-Janstoren in Sambeek”. Maar bij de meeste streekgenoten staat hij beter bekend als de “Knoeper” van Sambeek.
Hij vertelde aan de hand van vele afbeeldingen over het gebouw dat hem sinds zijn jeugd zo dierbaar is. In het eerste deel ging hij in op de bouw van deze voor het kleine Sambeek eigenlijk veel te grote toren. Ook de middeleeuwse bouwtechnieken kwamen aan bod, evenals de bekostiging van het bouwwerk.
In het tweede deel van de lezing werden spectaculaire foto’s getoond van de laatste restauratie in 2012/2013, waarbij opmerkelijke vondsten zijn gedaan.

Het beklimmen van de St. Janstoren is met de viering van St. Jan mogelijk. Vanaf een hoogte van zo’n veertig meter kunt u dan genieten van het overweldigende uitzicht op de omgeving.
René Klaassen uit Sambeek, oud-journalist, voorzitter van Sambeeks Heem én opgegroeid aan de voet van de toren, deed de afgelopen tientallen jaren uitgebreid onderzoek naar deze ‘stoere, nooit wank’lende reus’, zoals die in het Sambeeks volkslied wordt genoemd en deed daarbij verrassende ontdekkingen. Het boek hierover met prachtige foto’s is bij hem nog verkrijgbaar.

Na de algemene ledenvergadering op 23 maart 2016 was het de beurt aan Peer Meurkens voor zijn lezing : Boxmeer op de Drempel van de Nieuwe Tijd; Rangen en Standen in 1809 – 1810.
Tijdens zijn onderzoek naar het St. Petrusgilde stuitte hij op lijsten die de duidelijke rangen en standen weergaven in die tijd.
Tijdens het bezoek van koning Louis Napoleon aan Boxmeer mochten alleen de belangrijkste personen van het dorp in de nabijheid van ‘Nederlands’ eerste Koning gezien worden!
De ledenlijsten van omstreeks 1810 van de Boxmeerse gilden leerden wie de mannen waren die elkaar regelmatig troffen voor ceremonieel vertoon in de kerk of voor vertier in de kroeg.
Uit de lijsten kennen we de namen van de leden en wat ze deden voor de kost.

Van het jaar 1810 is de volledige “Etat de Population de Boxmeer” overgeleverd. Het is de complete lijst van de 1822 inwoners van Boxmeer, met voor de volwassenen ook de aanduiding van de beroepen.
Bovendien weten we of ze hoorden bij de groep ‘avec fortune’ of ‘sans fortune’ of waren ze ‘pauvre’? Deze informatie biedt inzicht in de sociale status van de leden en daarmee de aard van het gildegezelschap in het jaar dat Boxmeer deel was gaan uitmaken van het Franse Keizerrijk.
Tevens is een beeld te vormen van “rangen en standen”. Rijk en arm, hoe was de verdeling? De hele waaier van aanwezige beroepen (er werden 53 verschillende beroepen genoteerd met vaak schitterende aanduidingen in de Franse taal) geeft een opzienbarend beeld van Boxmeer “op de drempel van de Nieuwe Tijd”.

In zaal de Bond was er op de valreep voor de carnaval nog een lezing over carnaval.
Deze lezing werd gehouden door Theo Fransen. Theo komt van oorsprong uit Vortum en is daarom ook goed bekend met de Metworst rennen. Daar heeft hij ook zijn liefde voor de carnaval ontwikkeld.
Het Land van Cuijk is een van de weinige plekken in Brabant waar het Rijnlandse carnaval wordt gevierd. Vanaf ongeveer Den Bosch krijg je het Bosche carnaval.

De spreker maakte een wandeling door meer dan 40 eeuwen. In diverse gebieden van de wereld blijken vanaf het begin van de geschreven geschiedenis der mensheid feesten voor te komen, die opmerkelijke overeenkomsten vertonen met ons hedendaags carnaval.
Ook ging hij in op de geschiedenis en de verklaring van de woorden carnaval en vastenavond en op de bijzondere betekenis van het getal elf en de datum Elf November.
Jammer genoeg viel de belangstelling wat tegen voor deze interessante lezing.

18 januari was er een lezing in samenwerking met Heerlijckheid Plo in ‘de Heerlijckheid’ te Oploo. In een zaal met meer dan 120 personen vertelde Piet van Gerwen over vroeger tijden. Deze lezing vertelde over het leven zoals dat in de vorige eeuw gebruikelijk was.
We starten met beelden van boerderijen met o.a. de korte gevel-lange gevel boerderijen. Ook beelden van enkele kleine winkeltjes, molens.
De processies en de gymnastiekverenigingen die vaak de enige onderbreking waren in de dagelijkse bezigheden en waar menig boerenpaar werd gevormd.
Er heerste veel armoede omdat de boerenbedrijfjes steeds kleiner werden, omdat door de grote gezinnen het bedrijf steeds weer gesplitst werd bij overname, want het was een ‘schande’ als een boerenzoon in een fabriek zou gaan werken. Burgers fokten vaak een varken op en lieten dan de huisslachter komen. Het tweede deel van de lezing bestond hoofdzakelijk uit filmpjes die over het vroegere boerenwerk gingen. Het omploegen en verder bewerken van het land. Het hooi optassen en later binnen halen.
Een mooie lezing waarvan iedereen wel wat herkenbaars in vond.

Op woensdag 16 december 2015 hield mevr. Anneke Váhl in zaal ’t Lagerhuis in Mill een zeer interessante lezing over architect en kunstenaar Pierre Cuypers.

In een historische beeld schilderde zij in de loop van de avond waarom Pierre Cuypers zo succesvol was; het was de tijd van het Rijke Roomsche Leven, de industriële ontwikkeling en de opkomst van het spoor. Daarnaast had hij aansprekende relaties en was behalve architect ook een groot kunstenaar, die in zijn werkplaatsen in Roermond vele tientallen mensen aan het werk had. Architecten ontwierpen in die tijd niet alleen gebouwen, maar vaak ook het interieur, tot soms in detail: ‘Van kerk tot kazuifel’!
Als architect ontwikkelde hij zich van neo-gothiek tot een meer algemene bouwstijl.

Landelijk zijn het Rijksmuseum en het Centraal station in Amsterdam de meest in het oog springende gebouwen, maar bijna elke regio kent wel één of meer (gerestaureerde) gebouwen en kerken ontworpen door deze Roermondse architect, waarvan velen zich later leerling van Pierre Cuypers mochten noemen.

Op 12 december werd voor de 9e maal de kerstgedichtenwedstrijd gehouden in een sfeervol versierde zaal ’t Vertrek te Boxmeer.

Zoals alle jaren was de belangstelling overweldigend groot.
Met 18 deelnemers (2 afzeggingen wegens familieomstandigheden) lag ook dit jaar het niveau erg hoog.
Zoals eigenlijk wel voor de hand lag was het vluchtelingenprobleem vaak het onderwerp van de gedichten. Ook werd er een moderne versie van het kerstverhaal gegeven.
Uitschieter was wel Piet Snijders uit Asten die met zijn gedicht “Kerstblues 2015” het vluchtelingenprobleem wist te vertalen naar de vorm van een kerstkonijn wat de verre reis naar Nederland maakte. Dit werd dan ook beloond met de 3^e prijs van de jury en de deelnemersprijs.
De 1^e prijs was voor Riek Janssen v.d. Oever uit Westerbeek met haar Hântje op d’n toare”.
De 2^e prijs voor Marian Verberkt uit Boxmeer met “Un bietje licht”.
De jury bestond uit Gerard Ulijn, Marja van Trier en Noud Bongers.
De muzikale omlijsting was weer in handen van Gerard van Kol, en zoals elk jaar werd de presentatie weer bekwaam gedaan door Mientje Wever.

Volgend jaar het jubileumjaar op 17 december wederom in ’t Vertrek te Boxmeer.

Jan Nilissen wist op 12 november de zaal in Cuijk met meer dan 100 toehoorders vol te krijgen.

Hij opende deze boeiende avond met de levensloop van onze “Maas” of “La Meusse” zoals ze door onze zuiderburen wordt genoemd.
Met de spreker volgden we haar vaak wat grillige en eigenzinnige weg van de bronnen tot aan de Noordzee. Daarna vertelde Jan ons op zijn fascinerende wijze over de geologische geschiedenis. We volgden haar tocht door de tijd.
Vanaf het tijdperk met de Neanderthalers tot de Homo-Sapiens, de jachtgronden die natuurlijk in de buurt van de rivier liggen.
De talloze overstromingen die er in het verleden zijn geweest. Ook de goedbedoelde fouten (dijken etc.) die door beleidsmakers zijn gemaakt.
Daarna keken we naar de rivier vanuit het historische gezichtspunt en haar betekenis voor de streek. We volgden haar tocht door de tijd.
De veranderingen die er recent en in de toekomst zullen zijn en we sloten af met een toekomstvisie van de Zandmaas.

Het was een zeer geslaagde avond en hebben genoten van een geboren verteller.
We zullen in de toekomst Jan zeker nog eens uitnodigen voor een lezing.

Op 22 oktober was het de beurt aan Marco van de Plasse om een lezing te geven naar aanleiding van het verschijnen van zijn boek 90+.

De inleiding ging over het Waarom, het Hoe en het Wat van het project. Naast het boek, behelst het project immers ook portretten (van Else van der Sloot), grote fotorollups (van 2 x 1 meter) en historische filmpjes van 2 jonge cineasten, gemaakt op teksten uit het boek.

Ook de Kunst van het Oud worden kwam aan bod: “hoe doe je dat eigenlijk?”
In het boek staan 42 persoonlijke verhalen, min of meer gefocust op de Wederopbouwtijd. Alle personen zijn geselecteerd op meerdere elementen, maar vooral op werkachtergrond. Zo verschillend mogelijk. Binnen alle verhalen waren er enkele thema’s gezocht, waarover hij vertelde en voorlas uit het boek. Thema’s zoals: Landbouwontwikkeling (van keuter tot melkstal-fabriek), mobiliteit (van 1 auto in het dorp tot 500.000 nieuwe auto’s per jaar nu, en van 3 telefoons in 1952 in Cuijk tot 20 miljoen mobieltjes nu in Nederland), ‘de eendagsvakantie’ en de vrouw.

Na de pause kwamen de filmpjes aan bod en enkele speciale anekdotes. Ook vertelde hij wat over de portretten die Else van de Sloot heeft gemaakt.

De avond werd verder gevuld met eigen herinneringen en of aanvullingen, want je hoeft geen Negentigplus te zijn om te weten hoe het je als kind/jongere verging in de jaren vijftig (de Wederopbouwtijd).

Op zaterdag 19 september 2015 waren een kleine dertig leden van de Historische Kring te gast in het Nationaal Bevrijdingsmuseum in Groesbeek, waar het die middag erg druk was met bezoekers uit binnen- en buitenland.

Gastvrouw mevrouw Crul bracht ons allereerst naar de film Market Garden, waarna een interessante rondleiding volgde. Met grote belangstelling volgden de gasten de rondleiding door het Bevrijdingsmuseum waar met name veel oorlogsherinneringen uit onze Land van Cuijkse regio zijn opgehaald aan de hand van de vaste collectie en exposities. Met alle andere bezoekers vond een gezamenlijke afsluiting plaats in de Erekoepel, waar een verblijf altijd weer diepe indrukken maakt op de bezoekers: duizenden betaalden onze vrijheid met hun dood.

Op zaterdag 20 juni vertrokken we per bus in Cuijk voor onze jaarlijkse excursie. Ditmaal had Henk Hermans, in overleg met het bestuur, een excursie georganiseerd naar kasteel “Cannenburch” bij Vaassen en het historische stadje Elburg.

Na ontvangst met koffie en gebak volgde een interessante rondleiding in het kasteel en daarna konden de bezoekers het complex met de parkachtige tuinen en sfeervolle koetshuizen bezichtigen en mede dankzij het fraaie zomerse weer genoot men hier volop. Een verassende kennismaking met “Cannenburch”!

Aansluitend volgde een lunch en vertrok het gezelschap naar de vroegere Hanzestad Elburg aan het huidige Veluwemeer voor een rondleiding van ruim 1½ uur met een stadsgids. Elburg werd eind 14^e eeuw gebouwd als een vesting met grachten. Eind 16^e eeuw werd een tweede verdedigingswal aangebracht “de Vischpoort” die oorspronkelijk als gesloten verdedigingswerk is gebouwd.

In de 19^e eeuw was er sprake van de sloop van diverse delen van de vesting Elburg, maar de Vischpoort bleef gehandhaafd. Wel werden de deuren uit de poort verwijderd. In 1992 vond er een hersteloperatie plaats waarbij de poort weer voorzien werd van deuren.

Het was gezellig in Elburg en de deelnemers konden terugzien op een geslaagde reis. Wel jammer dat onze organisator Henk door ziekte deze dag zelf niet kon meemaken. Hij had de zaken goed georganiseerd zodat de dag vlekkeloos verliep. Inmiddels is hij weer beter.

Op zaterdag 9 mei waren circa dertig leden te gast in Ravenstein, waar we op de ‘Markt’ ontvangen werden door een stadsgids.

Met hem vertrokken we voor een fraaie wandeling door het historische stadje.
Onderweg vertelde de gids over de historie van (het Land van) Ravenstein, de geschiedenis van vele gebouwen en daarbij vergat hij vooral niet om eigen jeugdherinneringen op te halen. Ondanks dat velen al eerder een of meerdere bezoeken brachten aan Ravenstein leverde ook deze excursie weel veel wetenswaardigheden op en was het een interessante middag, die werd afgesloten in de plaatselijke herberg met de toepasselijke naam De Keurvorst.

Waterbouwkundig ingenieur Ton Burgers verzorgde een zeer interessante lezing over de grote rivieren van Nederland in zaal ‘De Bond’ te Cuijk.

Ruim 3 jaar was hij actief met het in beeld brengen van de geschiedenis van onze rivieren voor zijn boek “Nederlands Grote Rivieren”.

De loop van de Nederlandse rivieren is grotendeels gevormd door de Nederlanders zelf. Driehonderd jaar geleden waren de rivieren breed en ondiep met zandbanken en platen. Men sprak van ‘bedorven’ rivieren. Ze bevroren regelmatig en er ontstonden ijsdammen. Iedere paar jaar braken de dijken. Om deze rivieren beter te controleren en overstromingen tegen te gaan, werd er ingegrepen in het landschap. Ook de zgn. ‘overlaten’ moesten verdwijnen. Vanaf 1850 was de periode van ‘de nieuwe rivierkunde’. De rivieren moesten verdiept worden en werden versmald en kribben werden geplaatst. Eilanden werden verbonden met de wal. Iedere rivier kreeg zijn eigen uitloop naar de zee en zo werd o.m. Dordrecht van een zee- een binnenhaven.

De Groote Oorlog en het Vluchtoord Uden was de titel van een interessante lezing op donderdag 19 maart in zaal ’t Lagerhuis in Mill.

Nederland telde rond 1914 6 miljoen inwoners en ontving maar liefst 1 miljoen Belgen, die hun land ontvluchtten. Er kwamen vluchtoorden in o.m. Ede, Nunspeet, Gouda, Hontenisse en Uden. Binnen enkele maanden slaagde men er in om houten huizen en andere noodvoorzieningen, zoals scholen, een kerk, keukens en werkplaatsen, op te richten.

Vluchtoord Uden, zo vertelden Pierre van Diepenbeek en Jacques Brouwers, werd grotendeels gerund door de Belgen zelf met steun van de Nederlandse overheid en Amerikaanse caritasinstellingen.

Aan de hand van een historisch overzicht werd duidelijk gemaakt waarom zoveel Belgen hun land ontvluchtten, voordat de zgn. ‘dodendraad’ de grens definitief sloot. Een prachtige historische film, gevonden in het Amsterdamse filmmuseum door Pierre van Diepenbeek, gaf een indrukwekkend beeld van het leven in het vluchtoord Uden.

Algemene ledenvergadering in Beugen
Op 18 februari hielden we onze jaarlijkse ledenvergadering. De er uit springende punten waren het ogenblik van stilte dat onze voorzitter vroeg voor zes leden die afgelopen jaar zijn overleden; de bestuursverkiezing: herkozen werden Theo van den Berg en Jan Veekens. Lang stonden we ook stil bij de financiën. Kosten zijn de afgelopen jaren over de gehele linie gestegen en het extra dikke jubileumnummer van Merlet en het drukken van Merlet in kleur zorgde voor een behoorlijke kostenstijging. Na een stevige discussie werd het voorstel om de contributie en het abonnement met € 5,- te verhogen aangenomen. Merlet krijgt weer de gebruikelijke omvang 28 pag. tekst en 4 pag. voor de mededingen. Verschillende leden spraken hun waardering uit over de huidige vorm in kleur van Merlet. Overwogen wordt om een kerstgedichtenbundel met de beste gedichten uit 10 jaar kerstgedichtenwedstrijd uit te brengen.

Het afsluitende onderwerp over de aangekondigde sluiting van de leeszaal van de vestiging van het BHIC in Grave per 1-1-2017, kreeg een bijzondere wending toen Karel van Soest, de burgemeester van de gemeente Boxmeer, in de zaal verscheen en op dit onderwerp inging. Maar dat was niet de reden van zijn komst. Hij richtte speciaal zijn woord tot Jan Veekens en reikte hem daarna de koninklijke onderscheiding Ridder in de Orde van Oranje Nassau uit.
Na de burgemeester spraken Cor Verberk, namens de Genealogische Vereniging en Wim Jaegers namens het BHIC, Jan en zijn vrouw Nellie nog toe. Ook de besturen van de Heemkunde Vereniging Wanrodes Heem en Stichting Heem en Historie in Oeffelt alsmede natuurlijk ook de familie van Jan waren aanwezig.

Door deze verrassende onderbreking duurde de vergadering aanmerkelijk langer dan gepland.

Het was al half tien voordat Martien Mahler zijn lezing over de zeven kerkdorpen van Sint Anthonis kon beginnen. Enthousiast en in een hogere versnelling vanwege de tijd vertelde hij aan de hand van veel beeldmateriaal over de geschiedenis vanaf de prehistorie van deze dorpen. Vervolgens ging hij in op de bijzonderheden van elk dorp apart. Gezien het late uur kwam hij daar niet geheel aan toe, maar beloofde bij een bezoek van de Kring aan de dorpen, daar verder op in te gaan.
De voorzitter dankte Martien voor zijn enthousiaste en gedreven voordracht.

Op 19 januari organiseerden we voor een nagenoeg uitverkocht huis in samenwerking met ‘De Heerlyckheit Plo’ de lezing van schrijver/journalist Ad Rooms met als titel ‘Gezin XXL’. Maar liefst 75 verhalen over het rijke Roomse leven lagen ten grondslag aan zijn boeken, de expositie in het Noord-Brabants Museum en deze lezing.

Grote gezinnen zijn niet alleen Brabants, maar kwamen zowel landelijk als internationaal veel voor. Ad Rooms schetste aan de hand van foto’s en illustraties hoe grote gezinnen zijn ontstaan. Hoe leefden en aten zij en werden er feesten gevierd? Hoe organiseerden vader en moeder zo’n groot gezin en zocht elk gezin creatief naar eigen oplossingen? Een onderhoudende lezing, gezellig en vooral ook voor vele aanwezigen herkenbaar. Dat laatste bleek wel toen er geïnformeerd werd wie uit een gezin van meer dan 8 kinderen kwam! Ad Rooms kreeg de lachers regelmatig op zijn hand, want nu kunnen we er soms smakelijk om lachen en terugkijken op een tijd waarin het in menig gezin toch aanpassen was op allerlei terreinen, maar sociaal was het meestal wel.